سیستم اطفا حریق گازی CO₂ | راهکار حرفهای برای فضاهای پرریسک بدون حضور نفرات
سیستم اطفا حریق گازی CO₂ (دیاکسید کربن) یکی از قدیمیترین، مطمئنترین و در عین حال پرکاربردترین سیستمهای اطفای حریق در محیطهای صنعتی و الکتریکی محسوب میشود. این سیستم بهطور خاص برای فضاهایی طراحی شده است که ریسک حریق بالا دارند اما امکان حضور افراد در آنها وجود ندارد یا حضور نفرات دائمی نیست.
به دلیل نارسانا بودن گاز CO₂، این سیستم انتخابی ایدهآل برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی، کابلها، تابلوهای برق و فضاهای دارای جریان برق فعال به شمار میرود.
استاندارد طراحی سیستم اطفا حریق CO₂ (NFPA 12)
طراحی و اجرای سیستمهای اطفا حریق گازی CO₂ بر اساس استاندارد معتبر NFPA 12 انجام میشود. این استاندارد یکی از اصلیترین مراجع بینالمللی در زمینه محاسبات، جانمایی، تخلیه و ایمنی سیستمهای CO₂ است.
بر اساس NFPA 12، سیستم CO₂ به دو روش اصلی طراحی میشود:
۱٫ Total Flooding
در این روش، کل فضای محصور با گاز CO₂ پر شده و اکسیژن محیط به سطحی پایینتر از حد اشتعال میرسد. این روش معمولاً برای اتاقها، سالنها و فضاهای بسته استفاده میشود.
۲٫ Local Application
در این روش، گاز CO₂ بهصورت موضعی و مستقیم بر روی منبع حریق یا تجهیزات پرریسک تخلیه میشود.
نکته مهم این است که سیستم CO₂ تنها سیستم اطفا حریق گازی است که قابلیت استفاده بهصورت Local Application را دارد؛ مزیتی که آن را از سایر سیستمهای گازی متمایز میکند.
مکانیزم عملکرد سیستم اطفا حریق CO₂
سیستم CO₂ با کاهش غلظت اکسیژن و همزمان افزایش غلظت دیاکسید کربن، فرآیند احتراق را متوقف میکند. این مکانیزم باعث میشود شعله در مدتزمان بسیار کوتاه خاموش شود.
طبق استاندارد NFPA، این سیستم بیشترین اثربخشی را بر روی کلاسهای حریق B و C دارد. در صورت استفاده برای کلاس A، لازم است غلظت بالاتری از گاز CO₂ در محاسبات طراحی لحاظ شود تا اطفای کامل انجام گیرد.
ساختار و نحوه تخلیه گاز CO₂
سیستم اطفا حریق CO₂ یک سیستم دو فازی است؛ به این معنا که:
-
گاز CO₂ در داخل سیلندر بهصورت مایع ذخیره میشود
-
هنگام تخلیه، CO₂ بهسرعت به فاز گاز تبدیل شده و فضای مورد نظر را پوشش میدهد
این ویژگی باعث سرعت تخلیه بسیار بالا و واکنش سریع سیستم در زمان وقوع حریق میشود.
مزایای سیستم اطفا حریق گازی CO₂
-
نارسانا و ایمن برای تجهیزات الکتریکی
-
هزینه اقتصادی نسبت به بسیاری از سیستمهای گازی
-
دسترسی آسان و تأمین ساده گاز CO₂
-
عدم ایجاد خسارت به تجهیزات پس از تخلیه
-
سرعت بسیار بالای اطفا
-
سازگار با محیط زیست
-
امکان شارژ مجدد و استفاده مجدد از سیلندرها
کاربردهای رایج سیستم اطفا حریق CO₂
سیستم CO₂ بهطور گسترده در فضاهای صنعتی و حساس مورد استفاده قرار میگیرد، از جمله:
-
مخازن و مایعات قابل اشتعال
-
اتاقهای پست برق، ITR و Substation
-
اتاقهای رنگ و فرآیندهای شیمیایی
-
مخازن نفت و سوخت
-
موتورخانهها
-
انبارهای تسلیحاتی و فضاهای با ریسک ویژه
معایب و محدودیتهای سیستم اطفا حریق CO₂
با وجود مزایای متعدد، این سیستم محدودیتهایی نیز دارد:
-
خطر خفگی و مرگ افراد در صورت حضور نفرات
-
عدم امکان استفاده در فضاهای اشغالشده
-
نیاز به تعداد و حجم بالای سیلندرها
-
الزام به تهویه و تخلیه گاز پس از عملیات اطفا
-
نیاز به فضای مجزا برای ذخیرهسازی سیلندرها
فرمول محاسبه تقریبی حجم گاز CO₂ مورد نیاز
برای برآورد اولیه مقدار گاز CO₂ میتوان از رابطه زیر استفاده کرد:
حجم گاز CO₂ = (۱٫۳۳ × V) ÷ ۴۵٫۲
که در آن:
-
V حجم فضای تحت پوشش بر حسب متر مکعب
-
۴۵٫۲ وزن گاز CO₂ (کیلوگرم) در هر سیلندر میباشد
توجه: این فرمول صرفاً جهت تخمین اولیه بوده و محاسبات نهایی باید مطابق NFPA 12 انجام شود.
مشاوره، طراحی و اجرای سیستم اطفا حریق CO₂
شرکت حامی تجهیز پایا با بهرهگیری از دانش فنی و تجربه اجرایی، آماده ارائه خدمات مشاوره، طراحی، تأمین و اجرای سیستمهای اطفا حریق گازی CO₂ مطابق با استانداردهای بینالمللی UL، FM و VdS میباشد.
